در دنیای کسب و کار امروز، موفقیت فقط به داشتن یک محصول خوب یا خدمات عالی خلاصه نمی‌شود. مهم‌تر از آن، این است که چطور تیم خود را مدیریت می‌کنید، چطور خلاقیت را در سازمان زنده نگه می‌دارید و چطور به کارکنانتان کمک می‌کنید تا بهترینِ خودشان باشند. در این مسیر، دو ابزار فوق‌العاده وجود دارد: تسهیلگری و کوچینگ. شاید این دو کلمه کمی تخصصی به نظر برسند، اما در واقع، فرق تسهیلگری و کوچینگ خیلی ساده است و اگر آن‌ها را درست بفهمیم، می‌توانیم کسب و کارمان را متحول کنیم. این مقاله به زبان خیلی ساده، توضیح می‌دهد که این دو ابزار چه فرقی با هم دارند و چطور می‌توانند به کسب و کار شما کمک کنند.
تفاوت تسهیلگری و کوچینگ چیست؟
برای اینکه بتوانیم از این دو ابزار به بهترین شکل استفاده کنیم، باید فرق تسهیلگری و کوچینگ را به زبان ساده بفهمیم. این تفاوت‌ها به ما کمک می‌کنند تا بدانیم در هر موقعیتی، کدام ابزار مناسب‌تر است.
1. تمرکز اصلی: روی کار گروهی یا روی رشد یک نفر؟
بزرگترین فرق تسهیلگری و کوچینگ این است که هر کدام روی چه چیزی تمرکز می‌کنند:
تسهیلگری: کمک به گروه برای رسیدن به هدف مشترک
تسهیلگری یعنی کمک به یک گروه یا تیم تا با هم به هدفشان برسند. یک تسهیلگر مثل یک راهنما عمل می‌کند که جلسات، کارگاه‌ها یا پروژه‌های تیمی را پیش می‌برد تا مطمئن شود:
- جلسات نتیجه‌بخش هستند و وقت تلف نمی‌شود.
- همه اعضای تیم حرفشان را می‌زنند و ایده‌هایشان شنیده می‌شود.
- بحث‌ها سر اصل مطلب باقی می‌مانند و به نتیجه می‌رسند.
- تصمیمات عملی گرفته می‌شود و مشخص می‌شود چه کسی چه کاری باید انجام دهد. تسهیلگر، فرآیند کار گروهی را هدایت می‌کند تا همکاری بهتر شود و نتایج بهتری حاصل گردد. این کار مستقیماً به کارایی بیشتر تیم و رسیدن به اهداف شرکت کمک می‌کند.
کوچینگ: کمک به رشد و پیشرفت یک فرد
کوچینگ روی رشد و پیشرفت خود یک نفر تمرکز دارد. هدف کوچ این است که به یک کارمند یا مدیر کمک کند تا:
- خودش را بهتر بشناسد (نقاط قوت و ضعفش را بفهمد).
- اهداف شخصی و شغلی برای خودش تعیین کند.
- مشکلاتی که سر راهش هستند را پیدا کند و راه‌حل‌های خودش را پیدا کند.
- مهارت‌های جدید یاد بگیرد (مثل مهارت ارتباطی، مدیریت زمان یا رهبری).
- مسئولیت کارهایش را قبول کند و برای رسیدن به اهدافش تلاش کند. کوچینگ، به طور غیرمستقیم به بهبود فضای کلی شرکت و افزایش انگیزه کارکنان کمک می‌کند. این بخش مهمی از کوچینگ کسب و کار است که به طور خاص به رشد حرفهای افراد در شرکت می‌پردازد.
بیشتر بخوانید: تفاوت کوچینگ با مشاوره در 5 فاکتور اصلی
2. نقش فرد متخصص: مدیر فرآیند یا همراه و پرسشگر؟
فرق تسهیلگری و کوچینگ در نقش کسی که این خدمات را ارائه می‌دهد نیز مشخص است:
تسهیلگر: کسی که فرآیند کار گروهی را بلد است
تسهیلگر، کسی است که می‌داند چطور کار گروهی را مدیریت کند. او مطمئن می‌شود که جلسات خوب پیش بروند، ارتباطات در تیم روان باشد و همه در کار شریک شوند. دانش اصلی تسهیلگر در مورد چگونگی برگزاری جلسات، حل مشکلات در گروه و ایجاد فضایی برای همکاری است. او لازم نیست در مورد موضوع اصلی جلسه، متخصص باشد؛ مهم این است که بداند چطور گروه را به سمت هدف هدایت کند.
کوچ: همراه و کمک‌کننده برای کشف راه‌حل
کوچ، همراه و راهنمای فرد در مسیر رشد اوست. او با پرسیدن سوالات خوب، با دقت گوش دادن به حرفهای فرد و دادن بازخورد مناسب، به او کمک می‌کند تا:
- راه‌حل‌های خودش را پیدا کند.
- به چیزهای جدیدی فکر کند که قبلاً به آن‌ها توجه نکرده بود.
- به توانایی‌های پنهان خودش برسد. کوچ، مانند یک “محرک” برای تغییر و پیشرفت درونی فرد عمل می‌کند.
3. هدف نهایی: نتیجه مشخص برای گروه یا رشد دائمی خود فرد؟
فرق تسهیلگری و کوچینگ در نتیجه نهایی هم دیده می‌شود:
تسهیلگری: رسیدن به نتایج مشخص برای کل گروه
نتیجه تسهیلگری معمولاً برای همه اعضای گروه یا شرکت قابل دیدن و اندازه‌گیری است. مثلاً:
- گرفتن تصمیمات مهم برای یک پروژه.
- نوشتن یک برنامه کاری با جزئیات مشخص.
- پیدا کردن ایده‌های جدید برای محصولات یا خدمات.
- رفع اختلافات در یک تیم.
- کارهای گروهی بهتر و سریع‌تر انجام شود.
کوچینگ: رشد همیشگی و خودکفایی فرد
نتیجه کوچینگ بیشتر در تغییر رفتار و عملکرد خود فرد دیده می‌شود و به صورت تغییرات پایدار باقی می‌ماند. مثلاً:
- افزایش اعتماد به نفس و باور به توانایی‌های خود.
- بهبود مهارت‌های رهبری و مدیریت.
- توانایی بهتر در حل مشکلات و تصمیم‌گیری.
- مدیریت بهتر استرس و مشکلات کاری.
- رسیدن به اهداف شغلی با برنامه‌ریزی بهتر. این بخش، هسته اصلی کوچینگ کسب و کار است که به طور مستقیم بر اثربخشی فرد در شرکت تأثیر می‌گذارد.
4. روش کار: چطور کار را پیش می‌برند؟
فرق تسهیلگری و کوچینگ در روش کارشان نیز مشخص است:
تسهیلگری: استفاده از ابزارها و روش‌های گروهی
تسهیلگر برای هدایت گروه از ابزارها و روش‌های مختلفی استفاده می‌کند. مثلاً:
- طوفان فکری (Brainstorming) برای جمع‌آوری ایده‌ها.
- روش‌هایی برای حل مسئله یا گرفتن تصمیم.
- استفاده از تخته سفید یا ابزارهای آنلاین برای نوشتن و نشان دادن ایده‌ها. هدف این است که کار گروهی منظم و هدفمند پیش برود.
کوچینگ: پرسیدن سوال و گوش دادن دقیق
کوچ بیشتر روی پرسیدن سوالات خوب و گوش دادن دقیق تمرکز دارد. کوچ به فرد کمک می‌کند تا:
- به خودش فکر کند و راه‌حل‌های خودش را پیدا کند.
- به حرفهای فرد با دقت گوش دهد و او را درک کند.
- بازخوردهای مفیدی به فرد بدهد تا دید بهتری پیدا کند. کوچ به دنبال این است که راه‌حل‌ها از درون خود فرد بیرون بیایند.
5. مخاطب اصلی: کل تیم یا یک نفر؟
فرق تسهیلگری و کوچینگ در این است که مخاطب اصلی هر کدام چه کسانی هستند:
تسهیلگری: برای تیم‌ها و گروه‌های کاری
تسهیلگری برای تیم‌ها، بخش‌های مختلف یا کل شرکت مفید است. هر وقت نیاز باشد که افراد با هم کار کنند، تصمیم بگیرند یا مشکلی را حل کنند، تسهیلگری کاربرد دارد.
- مثال: یک تیم فروش که باید برای کمپین جدیدشان برنامه بریزد، می‌تواند از تسهیلگری استفاده کند تا جلساتشان بهتر شود.
- مثال: شرکتی که می‌خواهد تغییری در کارش ایجاد کند، می‌تواند از تسهیلگری برای هدایت جلسات مربوط به این تغییر استفاده کند.
بیشتر بخوانید: آموزش سازمانی چیست؟
کوچینگ: برای رشد فردی، رهبران و مدیران
کوچینگ بیشتر روی رشد خود یک فرد تمرکز دارد. این روش برای مدیران، رهبران تیم‌ها و کارکنانی که می‌خواهند مهارت‌هایشان را بهتر کنند، بسیار مناسب است.
- مثال: مدیری که می‌خواهد مهارت مذاکره و مدیریت تیمش را قوی‌تر کند، می‌تواند از کوچینگ کسب و کار بهره ببرد.
- مثال: کارمندی که قرار است به زودی مدیر شود، می‌تواند از کوچینگ استفاده کند تا برای این مسئولیت آماده شود. مشاوره کسب و کار اغلب شامل این است که بفهمیم کدام مدیران یا کارکنان نیاز به کوچینگ دارند.
6. چه ارزشی برای کسب و کار ایجاد می‌کنند؟
فرق تسهیلگری و کوچینگ در ارزشی که برای شرکت ایجاد می‌کنند نیز هست:
تسهیلگری: همکاری بهتر و نتایج گروهی بیشتر
تسهیلگری به شرکت‌ها کمک می‌کند تا:
- جلسات مفیدتر و کم‌هزینه‌تری داشته باشند.
- تصمیمات سریع‌تر و بهتری بگیرند.
- ایده‌های خلاقانه‌تری در تیم‌ها شکل بگیرد.
- روابط کاری بهتر و همکاری قوی‌تری بین اعضا ایجاد شود.
- پروژه‌ها سریع‌تر و با کیفیت‌تر تمام شوند.
کوچینگ: افراد توانمندتر و رهبران بهتر
کوچینگ به شرکت‌ها کمک می‌کند تا:
- مدیران و رهبران قوی‌تری داشته باشند.
- کارکنان باانگیزه و متعهدتری جذب کنند.
- فرهنگ یادگیری مداوم در سازمان ایجاد شود.
- توانایی شرکت در مواجهه با تغییرات و مشکلات افزایش یابد.
- کارکنان کلیدی در شرکت بمانند و از رفتنشان جلوگیری شود.
نتیجه‌گیری: چطور بهترین ابزار را انتخاب کنیم؟
برای اینکه بفهمیم از تسهیلگری استفاده کنیم یا کوچینگ، باید به نیازهایمان نگاه کنیم:
- اگر می‌خواهید تیمتان بهتر کار کند، جلساتتان نتیجه‌بخش باشد و به نتایج مشخصی برسید، از تسهیلگری استفاده کنید. تسهیلگر کمک می‌کند تا کار گروهی شما بهتر شود.
- اگر می‌خواهید افرادتان را رشد دهید، مهارت‌های رهبری را در آن‌ها تقویت کنید و آن‌ها را برای موفقیت آماده سازید، کوچینگ انتخاب خوبی است. کوچ به شما کمک می‌کند تا سرمایه‌های انسانی شرکتتان را قوی‌تر کنید.
گاهی اوقات، این دو ابزار می‌توانند با هم کار کنند. مثلاً، یک شرکت ممکن است از طریق مشاوره کسب و کار متوجه شود که کارکنانش نیاز به یادگیری مهارت‌های جدید دارند. در این صورت، می‌توان از تسهیلگری برای برگزاری کارگاه‌های آموزشی و از کوچینگ برای کمک به رشد فردی افراد استفاده کرد.
با درک ساده فرق تسهیلگری و کوچینگ، می‌توانید ابزارهای مناسبی را برای موفقیت کسب و کار خود انتخاب کنید